اگر از کاربرهای خود در پروسه طراحی محصول یا برنامه خود نظر نپرسید، نمی‌توانید محصولی کاربر پسند ارائه بدهید. در بخش‌های بسیار زیادی از محصول خود باید از نظر کاربران استفاده کنید. تأیید راه‌حل‌های که به ذهن شما می‌رسد یکی از همین راه‌ها است. تست کاربرد پذیری روشی است کاملاً علمی برای تأیید راه‌حل‌های است که طراحان برای مشکلات ارائه می‌دهند.
شرکت‌های بسیار زیادی برای مدیریت محصول بهتر از این تست استفاده می‌کنند. با انجام این کار استفاده از نرم‌افزار یا محصول برای کاربران بسیار ساده می‌شود. برای مثال شرکت بزرگ امنیتی مکافی با استفاده از همین روش توانست ۹۰% از تماس‌های پشتیبانی خودش را کم کند و وبسایت پشتیبانی موزیلا ۲۳۳% بهتر شد، همه این‌ها به لطف کاربر پسند شدن و تست کاربرد پذیری این برنامه‌ها بود.
وظیفه یک طراح خوب طراحی تصاویر نیست، بلکه حل مشکلات است. تنها راه اینکه یک طراح بفهمد مشکلات را به معنای واقعی حل کرده است، تست کردن همان مشکلات است. اگر بخواهید تست‌های عالی انجام بدهید، نیازمند گروهی مخصوص این کار هستید که هزینه‌ای زیادی می‌برد و گاهی اوقات کل تیم را به خودش اختصاص می‌دهد.
طبقه‌بندی‌های تست کاربرد پذیری
برای دسته‌بندی و طبقه‌بندی روش‌های تست کاربرد پذیری روش‌های زیادی وجود دارد. این روش‌ها شامل رسمی و سریع، تست کاربرد پذیری چریکی، تکوینی و تلخیصی، شباهت زیاد و شباهت کم هستند. در اینجا ما به نمونه‌های اولیه در زمینه‌های شباهت کم و زیاد به نسخه اصلی می‌پردازم.
در شباهت «زیاد به نسخه اصلی» شما از نمونه‌های طراحی پایان یافته یا بالغ‌تر استفاده می‌کنید و گاهی اوقات از محصول اصلی استفاده می‌کنید. با انجام آزمایش‌ها بر روی نسخه‌ای که شباهت زیادی به نسخه اصلی دارد، میتوانید مشکلات و خطاهای طراحی را قبل از اینکه هزینه زیادی برای ساخت محصول اصلی بپردازید، حل کنید. اگر درحال طراحی محصول یا وبسایت هستید، با انجام تست شباهت زیاد به نسخه اصلی میتوانید مشکلات راه‌حل‌های قدیمی را پیدا کنید و پایه بهبود‌های آینده را پیدا کنید.
اما نسخه اولیه‌ای که شباهت کمی به نسخه اصلی دارد را در همان شروع کار می‌سازند. این نمونه یک قالب با قابلیت کلیک است مخصوص نظر گرفتن است. این کار به ما کمک می‌کند که بفهمیم برنامه ما به سمت درستی حرکت می‌کند یا خیر. برای بهتر درک کردن برنامه یا محصولی که قصد ساخت آن را دارید از این روش استفاده کنید تا قبل از شروع پروسه طراحی تمام جوانب را در نظر گرفته باشید.
پیشنهاد می‌شود که برای تست کاربرد پذیری در زمان مدیریت محصول زمان زیادی را صرف نکنید. همیشه لازم نیست که منتظر رشد و بالغ شدن برنامه بمانید و بعد از آن تست‌ها را انجام بدهید. چه بسا انجام این تست‌ها در اول کار باعث می‌شود که راحت‌تر بتوانید آنها را رفع کنید.
چطور یک تست کاربرد پذیری بگیریم؟
۱٫ شرکت کننده‌های خود را پیدا کنید
وقتی که می‌خواهید شرکت کننده‌های تست خود را پیدا کنید باید در نظر بگیرید که چه کسی از برنامه شما استفاده می‌کند و چطور میتوانید به این افراد دسترسی پیدا کنید.
برای مثال، اگر مخاطب هدف شما کوهنوردان هستند، باید پست تبلیغاتی خود را در صفحه‌ای برای کوهنوردان بزنید. اگر وبسایت شما معلم‌های زبان انگلیسی را هدف قرار می‌دهد، میتوانید درخواستی برای وبسایت‌های آموزشی بفرستید. اگر پولی هم ندارید از دوستان و آشنایان بپرسید تا کسانی را به شما معرفی کنند که با خواسته‌های شما همخوانی دارند.
خودتان را آماده کنید، چرا که پیدا کردن افراد مناسب طولانی‌ترین بخش کار است، و باید یکی از اولین کارهای باشد که انجام می‌دهید.
برای خیلی از افراد این سوال به وجود می‌آید که برای این تست به چند نفر نیاز هست. متخصص این تست جیکوب نیلسن می‌گوید فقط با داشتن ۵ نفر میتوانید ۸۵ درصد از مشکلات طراحی را شناسایی کنید و برای شناسایی ۱۵ درصد دیگر به ۱۵ نفر نیاز پیدا می‌کنید. درواقع شما نباید از هر ۱۵ نفر با هم تست بگیرید، آنها را به سه گروه ۵ نفره تبدیل کنید. از گروه اول تست بگیرید و مشکلات را رفع کنید، سپس از گروه بعدی تست بگیرید و مشکلات را رفع کنید و در آخر به سراغ گروه آخر بروید. (یک قانون همیشگی: همیشه یک نفر بیشتر برای تست خود در نظر بگیرید، چون مطمئناً یک نفر همیشه نمی‌آید.)
۲٫ برای تست یک برنامه بنویسید
همه چیز باید مرتب باشد، برای تست خود یک برنامه مشخص داشته باشید. با این کار میتوانید راحت‌تر با سهام‌دارها و اعضای تیم‌طراحی ارتباط برقرار کنید. در اینجا است که تمامی جزئیات کار را می‌نویسید. در برنامه خود این موارد را قرار بدهید:
- اهداف این تست: اهداف باید توسط سهامداران و فردی که تست را می‌دهد تأیید بشود.
- اطلاعات هر جلسه از تست: لیستی از تعداد جلسات و شرکت کننده‌ها تهیه کنید. همچنین میتوانید بخشی را درست کنید که سهامداران و دیگر اعضای تیم جلسه‌های مدیریت محصول را مستقیم ببینند. یا آنها را ضبط کنید و به آنها ارائه بدهید.
- اطلاعات قبلی و خصوصی: متی بنویسید و هدف تحقیق را به شرکت کننده‌ها بگویید؛ به آنها بگویید که شما برنامه را تست می‌کنید، نه آنها را؛ اگر جلسه‌ها را ضبط می‌کنید حتماً آنها را با خبر کنید. همچنین آنها باید متوجه بشوند که اطلاعاتی از جلسه‌ها را نباید به کسی بگویند. از آنها بخواهید که در هنگام برسی برنامه با صدای بلند افکار خود را بگویند تا شما افکار آنها را بفهمید.
- نتیجه گیری: در آخر میتوانید از شرکت‌کننده سوال بپرسید و اگر شرکت کننده حرفی برای گفتن دارد، می‌تواند آنها را بگوید.
۳٫ پروسه اصلی تست گرفتن
این بخش از اهمیت زیادی برخودار است و اگر یک تست کاملاً بی‌نقص می‌خواهید باید بیشترین توجه ر ا به این بخش داشته باشید. حتی اگر کوچکترین بخش‌های این بخش را به خوبی رعایت نکنید، ممکن است نتایجی که به دست می‌آورید با مشکل مواجه بشوند.
- به شرکت کننده چیزی نگویید که بر روی تصمیم‌گیری او تأثیر بگذارد. اگر شرکت کننده شما در جایی گیر کرده است یا زیادی فکر می‌کند، از او بپرسید به چه چیزی فکر می‌کند، اما قدم بعدی را به او نگویید. در غیر اینصورت نتیجه چیز خوبی نخواهد شد. بعضی‌ها اگر پروسه فکر کردنشان زمان زیادی بگیرد، احساس اضطراب می‌کنند، شما باید آنها را آرام کنید و به آنها بگویید که اگر نمی‌توانند کاری را درست انجام بدهند تقصیر آنها نیست، بلکه تقصیر طراح است که کارش را به درستی انجام نداده است.
- سوال‌های که می‌شود به آنها با «بله» و «خیر» پاسخ داد نپرسید. سوال‌های مانند «چطور برنامه سفر خود را می‌ریزید؟ بدترین بخش برنامه‌ریزی چیست؟» بپرسید. سوال‌های که بشود به راحتی به آنها پاسخ «بله» و «خیر» داد چیزی از شخصیت و هویت شرکت کننده مشخص نمی‌کند. مثلاً اگر از کسی بپرسید «آیا برای خرید بلیط قطار از برنامه‌های موبایل استفاده می‌کنید؟» و اگر فرد سالی یک بار هم این کار را انجام بدهد، به شما جواب «بله» می‌دهد.
- اگر شکایت‌های کاربر زیاد شد، جلوی آنها را بگیرید. اگر چند مشکل را بفهمید چیز خوبی است، اما اگر زیادی بشوند، از کنترل خارج می‌شوند. زمان خود را هدر ندهید، به کاربر اطلاعات تیم پشتیبانی یا مالک محصول را بدهید و به سراغ تست خود بروید.
- هرگز تلاش نکنید مشکلات را درون پروسه تست حل کنید. اگر چیزی به ذهن شما رسید تا پایان مصاحبه صبر کنید. در بدترین حالت حواس شرکت کننده پرت می‌شود و پاسخ‌های نادرستی می‌گیرید. بعلاوه، اگر ایده‌ای را در محل درست کنید، بهترین راه برای امتحان کردن یک ایده و یا حل مشکل نیست. به همین احتمال اینکه اشتباه کنید افزایش پیدا می‌کند.
- همانطور که کیم گادوین می‌گوید، استفاده از اطلاعات تست خام مثل خوردن کیک قبل از پختن آن است. اطلاعات را جدا کنید و آنها را گروه‌بندی کنید:
- پیچیدگی‌ها: بخش‌های که کاربر در درک آنها به مشکل خورد
- سوال‌ها: بخش‌های که کاربر اطلاعات کافی نداشت.
- قدردانی: بخش‌های که برای کاربر به خوبی کار کردند.
تست کاربرد پذیری رایگان
همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم، برای انجام این تست‌ها باید هزینه زیادی پرداخت کنید. این هزینه‌ها شامل طراحی نمونه‌های اولیه، هزینه برای ضبط و یا استریم آنلاین برای سهامداران و دیگر اعضای تیم طراحی، هزینه‌ای که باید به شرکت کننده‌ها پرداخت کنید و دیگر موارد جزئی می‌شود. اما برای انجام این کار دو راه وجود دارد.
- کاربرد پذیری ابتکاری روشی است که به تازگی خلق شده است. در این روش یک طراح با استفاده از فاکتورهای که معمولاً بین جامعه طراح‌ها استفاده می‌شود برنامه خود را بهترین حالت می‌سازد. اما معمولاً نتایج تست چندان خوب از کار در نمی‌آیند، چرا که تمام نتایج از طرف شما هستند.
- از دوستان، همکاران و آشنایان تست بگیرید. این موضوع خوبی‌های خودش را دارد. اولین خوبی این است که بیشتر از هر کسی میتوانید به این افراد اعتماد کنید و آنها هم بهترین نظرات را به شما می‌دهند. اما تنها مشکلی که وجود دارد و قبلاً هم درمورد آن صحبت کردیم، نبود تخصص است. اگر شما بر روی یک برنامه تخصصی کار می‌کنید بهتر است از مخاطبی نظر بخواهید که در آن زمینه اطلاعاتی دارد. اگر برنامه یا محصول شما برای آشپزان است، بهتر است که شرکت کننده‌های خود را از بین آشپزها انتخاب کنید.
اطلاعات بیشتر
اطلاعات می‌توانند منبع بسیار خوبی برای شما باشند:
- کتاب Don’t Make Me Think و Rocket Surgery Made Easy از استیو کرگ
- کتاب Observing the User Experience از مایک کُنیوسکی
- کتاب Handbook of Usability Testing از جفری رابین و دانا چیسنل
وقتی که استاد تست کاردبرد پذیری و مدیریت محصول شدید، میتوانید به این موارد هم سری بزنید:
- تست مدیریت شده از راه دور: درست مانند تست آزمایشگاهی است، اما شرکت کننده‌های شما جای دیگری هستند و شما از راه دور با آنها در ارتباط هستید.
- تست مدیریت نشده از راه دور: گرفتن تست کاربردپذیری از صدها نفر با استفاده از ابزارهای همچون UserZoom یا Loop11.
- تست الف/ب: امتحان کردن دو طراحی در کنار هم تا ببینم کدام یک بهتر عمل می‌کنند.
- تست رقباتی: قراردادن محصول خودتان در مقابل محصول رقبا.
- برسی ارزیابی‌ها: تست کردن پیشرفت برنامه یا سایت خود در طول زمان.
تست کاربرد پذیری یکی از بخش‌های مهم برای تمامی برنامه‌ها است و به شما اجازه می‌دهد با طراحی که می‌خواهید کار کنید. دفعه بعد که به سراغ طراحی رفتید موارد این مقاله را در نظر بگیرید و نتیجه آن را ببینید.
در ادامه بخوانید
